گذشته، حال و آینده

با راه اندازی پروژۀ یک کمربند یک راه و تمویل بزرگترین بندبرق در اکوادور تا قطارهای تیزرفتار در لاووس، چین نقش خود را در سراسر جهان توسعه داده است. اما پرسش این است که پروژهٔ "یک کمربند یک راه" چیست؟

عمار ملک

عمار ملک، استاد پوهنتون ویلیم ایند مری و متخصص توسعهٔ اقتصادی چین گفت: "هدف پروژهٔ یک کمربند یک راه، وصل کردن چین با نیم کرهٔ جنوبی بود… بیشترین بخش پول این پروژه به برنامه های زیربنایی مانند ترانسپورت، انرژی، معادن و پروژه های همانند آن صرف شد. اما چین امروز بسیاری از ابتکارات فرهنگی، برنامه های تعلیمی از طریق فراهم کردن بورسیه ها، انستیتیوت های آموزشی و امثال آن را نیز در این پروژهٔ بزرگ یک کمربند یک راه شامل ساخته است."

عمار ملک، پژوهشگر ارشد در بخش تحقیق اطلاعات در مورد مساعدت ها در پوهنتون ویلیم و مری است که اطلاعات را در مورد هزینه های انکشافی چین در سرتاسر جهان گردآوری می کند. معلومات جمع آوری شده نشان می دهد که در ۲۰ سال گذشته، چین در بسیاری از کشورهای روبه انکشاف، قرضه دهندهٔ درجه یک می باشد.

مین یی، متخصص اقتصاد سیاسی چین در پوهنتون باستن می گوید که منشای ابتکار یک کمربند یک راه به زمان بی ثباتی اقتصاد جهانی بر می گردد.

مین یی

مین یی، متخصص اقتصاد سیاسی چین گفت: "داستان طوریست که در سال ۲۰۰۸ جهان شاهد یک بحران مالی بود و بازار جهان در حال کوچک شدن بود. بناً، چین سرمایه گذاری هنگفت را در شرکت ها، جاده ها، پل ها، کارخانه های تولید سمنت، آهن، لوازم برقی و همه چیز آغاز کرد. بعداً ضرورت احساس شد که باید در بلندترین رده قرارگیرند. به همین دلیل، چین ظرفیت تولید در کارخانه ها را به بیش از حد آن بلند برد و در سال های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲، میزان این افزایش ۳۰ تا ۸۰ درصد بود… زمانی که شی جینپینگ در سال ۲۰۱۲ [به صفت رهبر حزب کمونیست چین] به قدرت رسید، چین در یک بحران عمیق ظرفیت تولید بیش از حد قرار داشت."

شی جینپینگ در نومبر سال ۲۰۱۳، پروژهٔ "یک کمربند یک راه" را طرح ریزی و معرفی کرد.

مین یی گفت: "زمانی که پروژهٔ یک کمربند یک راه اعلام شد، صنعتکاران، تاجران و حکومت های محلی تلاش کردند تا از فرصت استفاده کنند و در بیرون از کشور سرمایه گذاری کنند و صادرات داشته باشند."

عمار ملک، متخصص توسعهٔ مالی چین می گوید: ابتکار یک کمربند یک راه کدام نهاد واحد نیست، بلکه یک مفکوره است. این چتری است که زیر آن بسیاری از واحدها در بسیاری از کشورهای جهان پروژه های سکتوری مختلف عرضه می کنند…چین بعضی از بزرگترین پروژه های زیربنایی جهان را ساخته است –به شمول پل ها، تونل ها و ریل های تیز رفتار– و یک هماهنگی بزرگ میان شرکت های دولتی و غیرحکومتی را ایجاد کرده است که توان عملی کردن کارهای ساختمانی در سراسر جهان را دارد".

مین یی گفت: "این بیشتر استراتیژی جهانی شدن چین است. بیشتر در مورد چگونگی ترویج و ایجاد تسهیلات به شرکت ها و سازمان های چینی در جهان است. کشورها، به خصوص در نیم کرهٔ جنوبی، ضرورت به زیربنا برای کالا و ارتباط با چین دارند. به همین دلیل، یک کمربند یک راه، نسبت به یک ابتکار چین، بیشتر یک پروژهٔ جهانی است".

بسیاری از کشورهای میزبان، از پروژهٔ "یک کمربند یک راه" سود برده اند. رافایل کوری، رییس جمهور پیشین اکوادور، در سال ۲۰۱۶ تکمیل شدن کار یک دستگاه تولید برق ساخت چین را جشن گرفت.

رافایل کوری، رییس جمهور پیشین اکوادور گفت: "ما بزرگترین زیربنا را که تا امروز در این کشور بنا شده است، بند برق آبی کوکا کودو سینکلر، افتتاح کردیم. این نیروگاه با قدرت ۱۵۰۰ میگاوات، به تنهایی به تمام خانواده ها در اکوادور برق فراهم کرده می تواند."

اندونیزیا میزبان پروژۀ دیگر چین است: ریل تیزرفتار.

احمد رصیاد، باشندۀ اندونیزیا می گوید: "سفر در مسیری که من می روم معمولاً چهار ساعت وقت می گیرد، اما امیدوارم ه با قطار تیزرفتار به یک تا دو ساعت کاهش یابد."

اما برخی از پروژه های یک کمربند یک راه، با نواقص به همراه بوده اند. هزاران درز در بخشی از دستگاه تولید برق آبی اکوادور به نظر می رسد که باعث نگرانی انجنیران شده است. اگرچه مصوونیت این دستگاه از سوی جناح سوم تایید نشده، ولی چین می گوید که مصوون است.

به همین ترتیب، پروژۀ قطار تیزرفتار اندونیزیا…

میکی پینگ دونگ، فعال محیط زیست در اندونیزیا می گوید: "در روند ساختمانی روش های انفجاری به کار گرفته شده است که منجر به آسیب رسیدن به خانه های مردم شده است."

هیرو سوتانتو، باشندۀ ساحۀ نزدیک پروژۀ اعمار خط آهن می گوید: "این چیزی است که از آن واقعاً نگران استم. با این وضعیت سقف خانه ام فرو خواهد ریخت."

ملک می گوید که مانند شمار زیاد پروژه های زیربنایی، بازندگان و برندگان در چنین معاملات موجود خواهد بود.

عمار ملک می گوید: "اگر یک نفر در کنار یک شاهراه زندگی می کند و موتر ندارد و یا یک نفر عاید ناچیز دارد و توان استفاده از ریل تیز رفتار را ندارد، ممکن دیدگاه متفاوتی در مورد یک پروژه ای داشته باشد که در محلهٔ شان تطبیق می شود."

ناظران چینی می گویند که یک دهه پس از تطبیق پروژه های یک کمربند یک راه و مبارزه با همه گیری کروناویروس، بیجینگ ممکن در حال تنظیم مجدد باشد.

عمار ملک می گوید: "اکثر کارشناسان آن را نسخه ۲.۰ ابتکار یک کمربند یک راه می خوانند و این برای ما بدیهی است که عصر قرضه ارزان با بهرۀ کم بانکی و پروژه های بزرگ ظاهراً گذشته است."

هونگ ژانگ

هونگ ژانگ، کارشناس امور عامۀ چین می گوید: "همه گیری در سه سال گذشته واقعاً کارهای بیشتری را به تاخیر انداخت…فکر می کنم که تا هنوز مهم ترین دلیل این است که چین پی برده است که تغییرات زیادی نیاز است یا به نحوی بیجینگ برای تطبیق اجندایی که از آغاز به گونۀ بسیار روشن معرفی و به خوبی سنجش نشده بود، توانمندی خود را بیش از حد محاسبه کرده بود."

عمار ملک می گوید: "چین اکنون بزرگترین قرضه دهنده است، زیرا شمار زیاد این قرضه ها که آنان در پنج سال نخست در ساحات تطبیق ابتکار یک کمربند یک راه دادند، اکنون زمان بازپرداخت آن فرا رسیده است. و آنان پی می برند که شمار زیاد این پروژه ها از رهگذر تجارتی آن طوری که فکر می شد، زیست پذیر نیست."

مین یی می گوید: "چین به برنامه های زیربنایی خود ادامه خواهد داد، اما نه بر برنامه های بزرگ مانند بندر گوادر در پاکستان، بلکه به سرمایه گذاری در دستگاه های تولید برق ادامه خواهد داد، چون نیم کرهٔ جنوبی به برق نیاز دارد. این پروژه ها برق حرارتی حاصل از ذغال سنگ نخواهد بود."

هونگ ژانگ، کارشناس امور عامۀ چین می گوید: "انگیزۀ چین برای آغاز ابتکار یک کمربند و یک راه این بود که احتمالاً باید به نوعی از زیر بار منازعۀ احتمالی با ایالات متحده طفره برود. بنابراین، با انجام چنین کارها، با نشان دادن نوعی فعالیت در این جبهه ها از طریق ابتکار یک کمربند یک راه، ایالات متحده و سایر قدرت ها را متقاعد کرد که چین جاه طلب است. چین این اهداف را دارد تا نظم جهانی را به نوعی بازنویسی یا تغییر شکل دهد. بنابراین، این ممکن است منجر به تشدید درگیری ها شود."

پروژهٔ "یک کمربند یک راه"، رد پای چین را در سراسر جهان گسترش داده و دامنهٔ نفوذ جهانی بیجینگ و چگونگی نگاه ایالات متحده و متحدینش را نسبت به چین تغییر داده است. برخی از مقام ها هشدار می دهند که پس از این، چین تهدید بوده و بیش از این منبع کالاهای ارزان در جهان نیست.

کرن دانفراید، معاون وزارت خارجهٔ امریکا در امور اروپا و یوروایشیا، گفت: "اروپا ناگهان متوجه شد که چین وارد آن قاره می شود و روی برنامه های زیربنایی اساسی سرمایه گذاری می کند. این کار، دیدگاه اروپا را در قبال چین تغییر داد."

مین یی می گوید: " فکر نمی کنم این به چین کمک کند تا مانند ایالات متحده یا بریتانیا در گذشته به سرآمد جهانی تبدیل شود. دلیل آن این است که اقتصاد چین هنوز به شدت داخلی محور است. … میزان تعهد چین به ابتکار یک کمربند یک راه بستگی به آن دارد که این تعهد به چه پیمانه به چین کمک کرده و کارآیی دارد."

عمار ملک می گوید: "مانند دیگر قدرت های بزرگ، چین مشتاق به افزایش نفوذ خود در جهان است و می خواهد که تعامل پایدار و دراز مدت را با نخبگان کشورهای روبه انکشاف تقویت ببخشد. بیجینگ زمینهٔ آموزش تحصیل را برای محصلین خارجی فراهم می کند که هرگز در گذشته دیده نشده است و می خواهد که در برنامه های تبادل فرهنگی بیشتر شامل باشد تا اعتماد عامه را نسبت به چین، به دست آورد."

بیجینگ در صدد هموار کردن راه برای عصری است که در آن چین یکی از بزرگترین قدرت های جهان باشد.