ሃንደበታዊ ውድቀት ፕረዚደንት ሶርያ ባሽር ኣል ኣሳድ፣ ዝለዓለ ደረጃ እቲ ንኣስታት 14 ዓመታት ዝተካየደ ቃልሲን ቀንዲ ፍጻመ ናይቲ ህይወት ኣማኢት ኣሻሓት ሰባት ዝወሰደ፣ ፍርቂ ህዝቢ’ታ ሃገር ካብ መንበሪኦም ዘመዛበለን ናይ ደገ ሓይልታት ዝዓደመን ውግእ ሕድ-ሕድ እዩ። ናብ’ዚ ብርኪ’ዚ ብኸመይ ተበጽሐ?

 

ፈላማይ ኣንጻር ኣሳድ ዝተወለዐ ተቃውሞ ቀልጢፉ’ዩ ኣብ መላእ’ታ ሃገር ልሒሙ። ይኹን ደኣ እምበር ካብቲ ምምሕዳር ናይማእሰርቲን ተኹሲን ግብረ መልሲ’ዩ ረኺቡ። ገሊ ተቃወምቲ ብረት ኣልዒሎም፣ ኣባላት ሰራዊት ሶርያ ዝነበሩ ከይተረፉ ንበረኻ ወጺኦም፣ ደገፍ ምዕራባዊያንን ኣዕራብን’ውን ረኺቦም።

 

ኣብ ከተማ ደማስቆ ምስ ኣል-ቓዒዳ ምትእስሳር ከምዘለዎ ዝግለጽ ግንባር ኑስራ ዒላማ ብምግባር ዝተኻየደ ደብዳብ እቲ ፈላማይ ንሃገራዊ ሓሳብ ዘንቀሉ ጉጅለታት ንምድምሳስ ዝተወስደ ስጉምቲ ኔሩ።

ሃገራት ዓለም ኣብ ጀነቫ ተራኺቦም ድሕሪ ምዝርራቦም ለውጢ ከምዘድልይ ተሰማሚዕም፡ ይኹን እምበር ብኸመይ ይተግበር ኣብ ዝብል ብዘይምስምማዖም ብመንጎኝነት ሕቡራት ሃገራት ንዓመታት ዝተኻየደ ጻዕርታት ሰላም ብዘይ ፍረ ተሪፉ’ዩ።

አሳድ ብወገኑ ንሓይሊ ኣየሩ ብጽኑዕ ብምሓዝ ተቃለስቲ ቦታታት ምስ ዝቆጻጸሩ እቲ ኵናት ብክልቲኡ ወገናት ብዙሕ ህይወት ብምውሳድ ክዓርግ ጸኒሑ።

 

ኣብ ሊባኖስ ዝመደበሩ ሕዝቦላህ ኣብ ጎድኑ ስለዝተሰለፈ ሰራዊት መንግስቲ ሶርያ ኣብ ‘ቁሰይር’ ተዓዊቱ። ነቲ ጀሚሩ ዝነበረ ምረሻ ደባይ ተዋጋእቲ ንክግታእ’ውን ሓጊዙ። ኢራን ትሕግዞም ደባይ ተዋጋእቲ ኣብ’ቲ ውግእ ወሳኒ ተራ ነይሩዎም።

ዋሽንግተን ምጥቃም ኬሚካል ኣጽዋር “ቀይሕ መስመር” ምጥሓስ’ዩ ትብል፡ እንተኾነ እቲ ኣብ ምብራቓዊ ጉታ ከባቢ ከተማ ደማስቶ ዘጋጠመ ናይ ጋዝ መጥቃዕቲ ካብ ኣመሪካ ግብረ መልሲ ከየልዓለ’ዩ ሓሊፉ።

 

ዳዕሽ፣ ሃንደበት ንራቃን ሰፊሕ ግዝኣት ሶርያን ዒራቅን ተቆጻጺሮም።

ኣብ ጥንታዊት ከተማ ሆምስ ዝነበሩ ተቃለስቲ ኢዶም ሂቦም ናብ መንበሪኦም ክግዕዙ’ውን ተሰማሚዖም። እዚ ኣብቲ ከባቢ ዘጋጠመ እቲ ዝዓበየ ስዕረት’ዩ ኔሩ። ንመጻኢ ካብቲ ቦታ ናይ ምውጻእ መደብ’ውን መሰረት ዘንበረ’ዩ ኔሩ።

ኣመሪካ ሕብረት ኣንጻር ዳዕሽ መስሪታ ንሓይልታት ኩርዳዊያን ብምሕያል ነቲ ማዕበል ቐይራ እንተኾነ እቶም ሓይልታት መሻርኽቲ ኣመሪካ ምስ ዝኾነት ቱርኪ ምፍሕፋሕ ጀሚሮም።

 

ምስ ዝያዳ ምትሕግጋዝን ናይ ደገ ደገፍ ኣጽዋርን ደባይ ተዋጋእቲ ቦታታት ብምቁጽጻር ንሰሜናዊ ምዕራብ ኢድሊብ ተቆጻጺሮም። ኣብ’ቲ ውግእ እስላማዊያን ተዋጋእቲ ጸብለልታ ረኺቦም። ሩስያ ኣብ ጎድኒ ኣሳድ ተሰሊፋ ነቶም ተቃለስቲ ብምድብዳብ ነቲ ውግእ ንዓመታት ክቕጽል ክኢሉ።

 

ብገስጋስ ኩርዳዊያን ዝሰግአት ቱርኪየ ብወገና ምስ ደባይ ተዋጋእቲ ተሓባቢራ መጥቃዕቲ ከፊታ። ቱርኪ ትቆጻጸሮ ዞባ ድማ ተፈጠረ።

ኣብቲ እዋን ዝዓበየ ዓወት ኣሳድ ምኳኑ ዝተገልጸ ሰራዊት ሶርያ ኣብ ከባቢ ከተማ ኣሌፖ ዓሪዶም ንዝነበሩ ተቃለስቲ ስዒሮም።

‘ግንባር ኑርሳ’ ተባሂሎም ዝጽውዑ ሓይልታት ካብ ኣልቃይዳ ተፈንጪሎም። ‘ማእከላይ መርገጺ’ ኣለና’ውን ክብሉ ጀሚሮም። ኣብ መወዳእትኡ ‘ሓያት ታሕሪር ኣል ሻም’ ዝብል መጸውዒ ሒዞም።

 

እስራኤል ኣብ ልዕሊ ኣብ ሶርያ ዝመደበሩ ሕዝቦላህ ደብዳብ ነፈርቲ ምፍጻማ ተኣሚና። ንሓይሊ ኢራንን መሻርኽታን ንምድካም ዝዓለመ ከምዝኾነ’ውን ኣፍሊጣ። .

ኣመሪካ ትድግፎም ሓይልታት ኩርዳዊያን፣ ንዳዕሽ ኣብ ራቃ ስዒሮምዎም። እቲ ዝተፈጸመ መጥቃዕቲን፣ ሰራዊት ሶርያ ተወሲኽዎን፣ እቶም ሓይልታት ካብ ዝሰፍሐ ዞባታት ተሰጊጎም።

 

ሰራዊት ሶርያ ንምብራቃዊ ጎታ ካብ ደባይ ተዋጋእቲ መሊሶም መንዚዖም፣ ንማእከላዊ ሶርያን ደቡባዊ ዴራን’ውን ተቆጻጺሮም።

 

ዳዕሽ ኣብ መላእ ሶርያ ሒዝዎ ዝነበረ ግዝኣት ተመንዚዑ። ኣመሪካ ብወገና፣ ኣብ ልዕሊ ኩርዳዊያን መሻርክታ መጥቃዕቲ መታን ከይፍጸም ዝከላኸል ውሱን ሓይሊ ኣዋፊራ።

 

ብሩስያ ዝድገፍ መንግስቲ ሶርያ ዝኸፈቶ መጥቃዕቲ ምስ ቱርኪየ ዝተበጽሐ ምቁራጽ ተጻብኦ ኣብ መብዛሕቱ ግንባራት ግጭት ደው ኢሉ። ኣሳድ ንመብዛሕትኡ ከባቢታትን ከተማታትን ይቆጻጸር ነይሩ። ደባይ ተዋጋእቲ ብወገኖም ንሰሜናዊ ምብራቅ ሶርያ ተቆጻጺሮም። ቱርኪይ ትድግፎም ሓይልታት ኩርዳዊያን’ውን ንገለ ክፋል ሰሜናዊ ምብራቅ ሒዞም ቀጸሉ።

 

ሓማዝ፣ 7 ጥቅምቲ 2023 ኣብ ልዕሊ እስራኤል ዝፈጸሞ መጥቃዕቲ ኣብ ሞንጎ እስራኤልን ኣብ ሊባኖስ ዝመደበሩ ሕዝቦላህ ኵናት ንክኽፈት ጠንቂ ኮይኑ። ከም ውጽኢቱ ድማ ዓቕሚ’ቲ ጉጅለ ተዳኺሙ። ንኣሳድ’ውን ለኻኺምዎ።

 

ደባይ ተዋጋእቲ ኣብ ኣሌፖ ሓድሽ መጥቃዕቲ ከፊቶም። ግንባር ኣሳድ፣ ቀልቦም ኣብ ካልእ ስፍራ ኣዚሮም ስለዝነበረ፣ ሰራዊቱ ብቀልጢፉ ፈሪሱ። ኣሌፖ ኣብ ትሕቲ ቁጽጽር ደባይ ተዋጋእቲ ምስ ወደቀት ድሕሪ ሸሞንተ መዓልቲ፣ ደባይ ተዋጋእቲ፣ ንመብዛሕተአን ከተማታት ሶርያ ተቆጻጺሮም፣ ናብ ዋና ከተማ ሶርያ፣ ደማስቆ ኣትዮም። ንኣሳድ ካብ ስልጣኑ ኣባሪሮምዎ።